Isabel Coixet: "We maken een pandemie van wijdverbreide domheid door. En ik reken mezelf daar ook toe."

Isabel Coixet (Barcelona, 1960), al sinds haar kindertijd rebels, vond in fictie de ultieme manier om in opstand te komen tegen een realiteit waarvan ze het script op duizend verschillende manieren heeft herschreven, om zich altijd te richten op wat niet in hoofdletters staat. Minimalistische verhalen, zoals die welke ze nu knipt en plakt, vertellen de wereld op een andere manier in 50 collages die in het Thyssen Museum worden tentoongesteld. De titel zegt het al: Learning Disobedience .

Vertel me niet dat je om non-conformist te zijn ook een masterdiploma nodig hebt.

Rebellie vereist veel leren en inspanning, en je moet je er vooral van bewust zijn wanneer je gehoorzaam bent en de regels kunt overtreden. Ik heb veel geoefend en het lukt me meestal.

Onder uw collages bevindt zich een weinig flatterend zelfportret, een anti-selfie in het tijdperk van filters.

Ik koos de foto die mijn telefoon per ongeluk van mij maakte om mezelf eraan te herinneren dat we allemaal ongelukjes zijn, en dat mooi of lelijk niets betekent.

Tegenwoordig lijkt het alsof je je zo moet voordoen, zonder iets gepresteerd te hebben, een moedige daad, aangezien iedereen zich voortdurend aan het aanpassen is voor de ogen van anderen.

Anderen pleasen is iets wat vooral van ons vrouwen verwacht wordt. Ongeacht je leeftijd of uiterlijk, er wordt van ons verwacht dat we aardig zijn. Iets waar ik als kind tegen in opstand kwam, zoals de verplichting om iemand te begroeten die je niet aardig vindt. Ik hou niet van het lukraak knuffelen en zoenen.

Ze zeiden dat ze door de pandemie zouden verdwijnen.

Helemaal niet. Sterker nog, ik denk dat ze verdubbeld zijn. Ik snak naar knuffels van mijn geliefden. Maar die constante stroom van knuffels...

Altijd maar pleasen is liegen. Wanneer hebben we besloten dat de waarheid onacceptabel of gevaarlijk is?

Het probleem met de waarheid is dat we niet meer weten wat het is: de realiteit lijkt een parodie. Die krantenkoppen... En dan heb ik het over serieus nieuws. Je leest de politieke sectie van The New York Times , de meest gerespecteerde krant ter wereld, en je kunt het niet geloven.

"Ooit zal iedereen een foto van iedereen hebben gemaakt." Dit onderstreept een andere collage. Waar komt die wens vandaan om alles vast te leggen als een filmmaker?

Vroeger had je foto's van de bruiloft van je neef, je communie, een familiepaella... maar niet systematisch. Niemand fotografeerde alles zoals nu. Het gevolg is dat we, doordat we alles hebben vastgelegd, steeds minder fantaseren. Ik kan me mijn verleden voorstellen aan de hand van de familiefoto's die ik in een doosje bewaar. Maar door al die uitgebreide documentatie heb ik tegenwoordig niet meer die behoefte om te fantaseren.

De magie is dus een beetje verbroken.

En het zijn niet alleen de foto's, maar het idee dat wanneer we naar een straat willen, we die gewoon in Google hoeven in te typen en er virtueel doorheen kunnen navigeren. Zozeer zelfs dat we, wanneer we een plek voor het eerst fysiek bezoeken, niets ontdekken.

Het wordt ook steeds moeilijker om naar verrassende plekken te reizen. Mensen boeken meestal ruim van tevoren om foto's te maken vanuit de meest trendy hoeken. Kijk maar eens naar de zonsondergang op Santorini. Het is er druk.

Wat ik het meest haat aan zonsondergangen, zijn de klappende mensen. Het slaat nergens op. Maar het is waar dat veel mensen dezelfde hoek fotograferen of de matcha-thee drinken die een TikTokker aanbeveelt. Zonder voorbedachte rade op avontuur gaan, wordt steeds moeilijker.

Wie schreef dit perfecte zomerscript?

Ik denk dat het een soort pandemie van wijdverbreide domheid is, en ik reken mezelf daar ook toe; denk niet dat ik mezelf ergens anders plaats. Soms vraag ik me af waarom ik de hele middag heb zitten kijken naar huizen die ik nooit zal kunnen betalen? Sterker nog, mijn grote doel deze zomer is om mijn mobiele telefoon op te geven.

Het zal moeilijk zijn met zoveel professionele inzet.

Ja, maar dit zijn ook dingen die je jezelf oplegt. Je hoeft niet zo aan je telefoon gekluisterd te zitten. Laat hem gewoon thuis.

Wat een angst.

Ik heb het afgelopen zomer gedaan en het overleefd. Ik heb zelfs wat hersencellen teruggevonden.

Met een collage kies je nu voor een ouderwets formaat, zoals een tienerportfolio uit de jaren 80.

Juist daarom is het belangrijk om weer met je handen aan de slag te gaan: knippen, plakken, harmoniseren, disharmoniseren... Terwijl je dat doet, beginnen de materialen tot je te spreken.

Het lijkt een beetje meditatief.

Nou, ik zou zeggen dat mediteren niet mijn ding is. Net als de sportschool. Hoewel het waar is dat ik tijdens het werken aan collages alleen maar kan mediteren en de lijm kan ruiken.

Je schetst daarin een werkelijkheid in fragmenten die betekenis moeten krijgen. Wanneer wordt alles eindelijk duidelijk?

De realiteit legt dingen op ons als een collage in ons leven. En tussen die lagen bestaan materialen, herinneringen en ervaringen uit vele verschillende tijdperken. Het probleem is dat je waarschijnlijk zult sterven zonder iets begrepen te hebben.

Wordt met het ouder worden niet het mysterie van het leven onthuld?

Helemaal niet. Sterker nog, naarmate je ouder wordt, begint je gezicht op mijn zelfportret te lijken. Je mond valt zelfs open. Soms, als ik over straat loop, zie ik mensen van mijn generatie. We kijken allemaal met grote verbazing. Een gezicht dat zegt: 'We hebben deze leeftijd bereikt en begrijpen er nog steeds niets van.'

Je zegt dat je een gelukkige bedrieger bent.

Ik had het over een dilettant. Iemand die graag veel dingen doet en er niet mee stopt, alleen maar omdat hij zich een bedrieger voelt. Ik heb veel films geregisseerd, maar ik heb een diploma geschiedenis. Ik heb nooit een filmopleiding gevolgd. En ik heb scenario's leren schrijven... door scenario's te schrijven.